|
||||||||||||||||||||||||||
|
Kronika Oddział Częstochowski Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii jest spadkobiercą dorobku i kontynuatorem działań Sekcji Astronomicznej Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego. Kronika rozpoczyna się od roku 2004 kiedy powstała SACTN. Kronika 2012 Obrony prac
W dniu 12 stycznia Tomasz Nowak zda³ egzamin magisterski z fizyki w czêstochowskiej AJD prezentuj±c pracê „Poszukiwanie miêdzygwiazdowych struktur absorpcyjnych w kierunku gwiazdy HD210839”, wykonan± pod opiek± dr. Bogdana Wszo³ka. Dnia 18 wrze¶nia Piotr Plaszczyk, czêstochowianin, uzyska³ w Uniwersytecie Jagielloñskim tytu³ magistra astronomii na podstawie pracy „Inwarianty Carminatiego-McLenaghana; procedury obliczeniowe w jêzyku Mathematica wraz z zastosowaniem do ¶rodkowosymetrycznych modeli kosmologicznych”, wykonanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Woszczyny. Spotkania astronomiczne w Planetarium Tradycyjnie w ¶rody o godzinie 19-tej odbywa³y siê w Planetarium Instytutu Fizyki AJD spotkania czêstochowskich sympatyków astronomii i astronautyki. W ci±gu roku zrealizowano 36 spotkañ, przy ¶redniej frekwencji 20 osób. Odczyty prezentowali w wiêkszo¶ci czêstochowscy mi³o¶nicy astronomii – najczê¶ciej: Bogdan Wszo³ek, Waldemar Zwierzchlejski i Maria P³omiñska. Jednorazowo wyst±pili te¿: Magdalena Biernacka, Kazimierz B³aszczak, Artur Le¶niczek, Tomasz Kisiel, Adam Strzelecki. Go¶cinnie wyst±pili: Francis i Yoko Oger (Francja) oraz Kinga Raczyñska. Biblioteka astronomiczna Biblioteczka Metlerowców wzbogaci³a siê w roku 2012 o kilka nowych ksi±¿ek oraz o kolejne numery prenumerowanej Uranii-PA. Zawiera ju¿ kilkadziesi±t warto¶ciowych ksi±¿ek o tematyce astronomicznej oraz kilka tytu³ów czasopism, w tym niemal¿e kompletny 90-letni ci±g czasopisma Urania. Z wypo¿yczalni, obs³ugiwanej przez Sabinê Zabielsk± i Agnieszkê Dymarek, skorzysta³o zaledwie kilku mi³o¶ników astronomii - szkoda, ¿e nie kilkudziesiêciu. Biblioteka elektronicznych publikacji, na stronach www.ptma.ajd.czest.pl oraz www.astronomianova.org zawiera te¿ coraz wiêcej pozycji. W szczególno¶ci przyby³y ksi±¿ki „Astronomia” autorstwa Konrada Rudnickiego oraz „Cz³owiek i Wszech¶wiat” pod redakcj± B. Wszo³ka, A. Ku¼micz i M. Jamrozego. Z astronomi± do publiczno¶ci Wzorem lat ubieg³ych, w roku 2012 ciê¿ar o¶wiecania spo³eczeñstwa Czêstochowy w zakresie astronomii i astronautyki spoczywa³ g³ównie na Instytucie Fizyki AJD oraz na Stowarzyszeniu Astronomia Nova. Oprócz mo¿liwo¶ci korzystania z odp³atnych us³ug Planetarium, spo³eczno¶æ czêstochowska mog³a uczestniczyæ nieodp³atnie w regularnych ¶rodowych spotkaniach astronomicznych organizowanych w Planetarium, w wyk³adach publicznych z astronomii g³oszonych kilkakrotnie w Ratuszu Miejskim (Bogdan Wszo³ek), w wielu publicznych akcjach obserwacyjnych, np. obserwacjach tranzytu Wenus, obserwacjach meteorów oraz teleskopowych pokazach Ksiê¿yca i planet organizowanych od niedawna na Placu Biegañskiego przez Astronomiê Nov± we wspó³pracy z AJD. W te miejskie pokazy, zainicjowane przez Bogdana Wszo³ka i ciesz±ce siê wielkim zainteresowaniem przechodniów, zaanga¿owali siê szczególnie: Magdalena Biernacka, Artur Le¶niczek i Waldemar Zwierzchlejski. Walne zebranie Astronomii Novej W dniu 21 kwietnia w Obserwatorium Astronomicznym UJ w Krakowie odby³o siê walne zebranie Astronomii Novej (AN) po³±czone z sesj± naukow± „Zmienno¶æ obiektów astronomicznych”. Podczas sesji wyg³osili referaty: Konrad Rudnicki (UJ) – Jak „brzytwa Ockhama” na sto lat zahamowa³a rozwój
astronomii pozagalaktycznej Podczas zebrania przyjêto o¶mioro nowych cz³onków w poczet AN, w tym kilkoro astronomów z Odessy. Powo³ano te¿ do ¿ycia dwa ko³a AN, w Odessie i Wieruszowie. Ko³o w Odessie tworzy pi±tka znakomitych astronomów, cz³onków AN: Ivan L. Andronov, Vitalii V. Breus, Lidia L. Chinarova, Larisa S. Kudashkina oraz Natalia A. Virnina. Prê¿ne ko³o w Wieruszowie prowadzi Kazimierz B³aszczak. Go¶cie z Pary¿a W dniach od 26 kwietnia do 3 maja, na zaproszenie dr. Bogdana Wszo³ka, odwiedzili Czêstochowê Pañstwo Oger: Francis – Sekretarz Generalny Francuskiego Towarzystwa Astronomicznego oraz jego ¿ona – Yoko. G³ównym celem ich wizyty by³o zebranie i uporz±dkowanie informacji o ksiêdzu Bonawenturze Metlerze i jego wspó³pracy z os³awionym francuskim popularyzatorem astronomii – Kamilem Flammarionem. W pierwszym dniu go¶cie spotkali siê w Planetarium z czêstochowskimi mi³o¶nikami astronomii
Pañstwo Francis i Yoko Oger z czêstochowskimi mi³o¶nikami astronomii (fot. B.Wszo³ek) g³osz±c wyk³ad „Flammarion, Metler i Siostry Szarytki”. Nadto zwiedzili w Czêstochowie wszystkie miejsca zwi±zane z Metlerem, w tym dzisiejsze „Multicentrum”, mieszcz±ce siê w odnowionym wcze¶niejszym obserwatorium astronomicznym, za³o¿onym i kierowanym przez Metlera, i odbyli d³ugie spotkanie robocze z Bogdanem Wszo³kiem po¶wiêcone wymianie informacji dotycz±cych dzia³alno¶ci Metlera w Polsce i we Francji. W drugim dniu wizyty, pilotowani przez Magdalenê i Bogdana Wszo³ków, go¶cie odbyli wycieczkê do Parzymiech, gdzie Metler by³ proboszczem i popularyzowa³ astronomiê w ostatnich latach swojego ¿ycia. Tam go¶ci przywitano nadspodziewanie serdecznie. Dyrektor Gimnazjum im. ks. Bonawentury Metlera, Pan Andrzej Kiepura, zorganizowa³ specjaln± mini sesjê metlerowsk± z udzia³em m.in.: ks. Tadeusza Klimowicza - proboszcza parafii Parzymiechy, mgr Bo¿eny Wieloch – wójt gminy Parzymiechy, nauczycieli i uczniów. Podczas sesji wyg³oszono kilka przemówieñ i wyk³adów, przestudiowano wystawê zgromadzonych w Parzymiechach pami±tek po Metlerze – w tym oryginaln± lunetê Metlera przechowywan± na miejscowej plebanii, zaprezentowano uczniowsk± inscenizacjê po¶wiêcon± Metlerowi – patronowi szko³y, pod przewodnictwem ks. Tadeusza Klimowicza dokonano wizji lokalnej wszystkich wa¿nych miejsc zwi±zanych z Metlerem – w tym odwiedzono grób Metlera. Uczestników sesji ks. Tadeusz Klimowicz ugo¶ci³ na plebanii uroczystym obiadem, podczas którego poruszono wiele w±tków dotycz±cych dzia³alno¶ci i ¶mierci Metlera, które s± wci±¿ jeszcze w ¿ywej pamiêci miejscowej ludno¶ci.
Francis i Yoko Oger oraz Magdalena Wszo³ek na ska³kach w Olsztynie k. Czêstochowy. (fot. B.Wszo³ek)
Pañstwo Oger w towarzystwie B.Wszo³ka przy zabytkowym ko¶ció³ku w Rzepienniku Biskupim. (fot. M.Wszo³ek) W dalszych dniach wizyty, przypadaj±cych na d³ugi majowy weekend, go¶cie pozostawali pod wy³±czn± opiek± Magdaleny i Bogdana Wszo³ków. Zwiedzali najciekawsze miejsca Jury, po czym przemie¶cili siê do Rzepiennika Biskupiego, na Podkarpaciu, sk±d uczestniczyli w wielu lokalnych wycieczkach krajoznawczych. W szczególno¶ci odwiedzili prywatne obserwatorium astronomiczne im. ¶w. Jadwigi Królowej. W wolniejszych chwilach kontynuowano zapocz±tkowane w Czêstochowie dyskusje dotycz±ce Metlera i przygotowano publikacjê do francuskiego czasopisma „L’Astronomie” wydawanego przez Francuskie Towarzystwo Astronomiczne – za³o¿one jeszcze przez legendarnego Kamila Flammariona. Polsk± wersjê wa¿niejszych tre¶ci tego artyku³u zamieszczono na stronie 95 niniejszego kalendarza. Jednym z wa¿niejszych owoców wizyty jest fakt, ¿e oboje Pañstwo Oger zechcieli wst±piæ w szeregi Astronomii Novej, by w Pary¿u za³o¿yæ ko³o tego, rodem z Czêstochowy, astronomicznego stowarzyszenia. Nadto zaproponowali Bogdanowi Wszo³kowi wst±pienie do Société astronomique de France (SAF) dla przejêcia funkcji cz³onka korespondenta na Polskê. Od wrze¶nia 2012 roku jest on cz³onkiem (Nr 39188C) tego s³ynnego towarzystwa flammarionowskiego, do którego nale¿a³ onegdaj sam Metler. Astrophisica Nova W dniach 11-12 maja w Planetarium Instytutu Fizyki AJD odby³a siê ju¿ czwarta miêdzynarodowa Czêstochowska Konferencja Naukowa M³odych z serii „Astrophisica Nova”. Zorganizowali j±: Bogdan Wszo³ek z Instytutu fizyki AJD oraz Agnieszka Ku¼micz z Obserwatorium Astronomicznego UJ w Krakowie. Dora¼nej pomocy udzielili organizatorom studenci: Katarzyna Filipecka, Karolina Ordon i Jacek Jaskulski. Imprezê, oprócz macierzystych uczelni organizatorów, wspomaga³y finansowo: Polskie Towarzystwo Astronomiczne, Polskie Towarzystwo Mi³o¶ników Astronomii oraz Astronomia Nova. W konferencji wziê³o udzia³ ponad 70 osób. Zaprezentowano 25 wyk³adów i 10 plakatów. W czê¶ci czwartej tego kalendarza zamieszczono tre¶ci wiêkszo¶ci wyst±pieñ. Konferencji towarzyszy³y seanse w planetarium, inscenizacja o Metlerze w wykonaniu uczniów Gimnazjum im. ks. B. Metlera w Parzymiechach, zwiedzanie miasta i Jasnej Góry oraz spotkanie integracyjne przy gitarze.
Grupa teatralna z Parzymiech po wystêpie dla uczestników konferencji. (fot. M.Wszo³ek) Narlikar w Krakowie Dnia 1 czerwca go¶ci³ w Krakowie, na zaproszenie Polskiej Akademii Umiejêtno¶ci (PAU), ¶wiatowej s³awy hinduski astrofizyk – Jayant Vishnu Narlikar, specjalista od kosmologii „Steady-State” (teoria Hoyle-Narlikar). Na wyk³ad „The Case for an Alternative Cosmology” przyby³o wiele wa¿nych osobisto¶ci spo¶ród krakowskich fizyków, astronomów i filozofów. W gronie s³uchaczy by³o równie¿ troje astronomów czêstochowskich: Agnieszka Ku¼micz, Piotr Plaszczyk i Bogdan Wszo³ek. Prof. Narlikar otrzyma³ od nich fotografiê upamiêtniaj±c± tranzyt Wenus z roku 2004 w Czêstochowie. Sam, odwzajemni³ siê autografami na polskim t³umaczeniu swojej ksi±¿ki: „Struktura Wszech¶wiata”.
Yant Narlikar w towarzystwie Agnieszki Ku¼micz i Bogdana Wszo³ka. (fot. P.Plaszczyk) Tranzyt Wenus 6 czerwca mia³o miejsce wyj±tkowo rzadkie zjawisko astronomiczne – przej¶cie planety Wenus na tle tarczy S³oñca. W Czêstochowie, mimo problemów z pogod±, uda³o siê udokumentowaæ zjawisko oraz przeprowadziæ pokazy publiczne. Szczegó³owe sprawozdanie z czêstochowskich obserwacji tranzytu zawieraj± osobne relacje (str. 67 i 121 niniejszego kalendarza).
Zdjêcie tranzytu wykonane na Z³otej Górze w Czêstochowie. (fot. P.Ficek i B.Wszo³ek) Konkursy astronomiczne W minionym roku zorganizowano w Instytucie Fizyki AJD trzy konkursy: a) IX Okrêgowy Konkurs Astronomiczny „URANIA” G³ówny organizator – Bogdan Wszo³ek Wyniki konkursu (szersza wersja dostêpna na stronie www.ptma.ajd.czest.pl) I miejsca – Juszczyk Martyna (V LO w Czêstochowie), Nagrody ufundowali: Astronomia Nova (dotacja z Ministerstwa) – ksi±¿ki (warto¶æ 2000 z³.) Organizatorzy konkursu wyra¿aj± szczególne uznanie dla Wieruszowskiego Ko³a Astronomii Novej, kierowanego przez Pana Kazimierza B³aszczaka, za wspania³e przygotowanie m³odzie¿y do konkursu.
Finali¶ci i organizatorzy konkursu astronomicznego URANIA IX (fot. B.Wszo³ek) b) II Konkurs Artystyczny „Ars Astronomica” G³ówny organizator – Bogdan Wszo³ek Szczegó³owe wyniki konkursu zosta³y zamieszczone na stronie: www.astronomianova.org W konkursie wziê³o udzia³ ³±cznie 144 osoby, w tym jedna z USA. W ró¿nych kategoriach jury przyzna³o 35 pierwszych, 19 drugich i 24 trzecich miejsc oraz 66 wyró¿nieñ. Wszyscy uczestnicy otrzymali dyplomy i nagrody. Na konkurs nades³ano prace artystyczne ró¿nego rodzaju – prace plastyczne, instalacje, wiersze, fotografie, filmy oraz piosenki. W ka¿dym rodzaju twórczo¶ci mo¿na by³o wy³oniæ prace wyró¿niaj±ce siê na tle pozosta³ych. W kategorii piosenek urzek³ szczególnie refren piosenki zespo³u szkolnego „Heweliuszki” z Jaros³awia: Zostañ nowym Kopernikiem, Przyk³ady konkursowych prac plastycznych:
Nagrody ufundowali: Astronomia Nova (dotacja z Ministerstwa) – ksi±¿ki (warto¶æ 2300 z³.) c) I Konkurs Astrofotografii „Tranzyt Wenus” G³ówny organizator – Bogdan Wszo³ek Kilkunastu autorów nades³a³o kilkadziesi±t piêknych zdjêæ dokumentuj±cych tranzyt Wenus, jaki wyst±pi³ w dniu 6 czerwca 2012. Uczestnicy otrzymali dyplomy i nagrody ksi±¿kowe ufundowane przez Prezesa Astronomii Novej. Poni¿ej zamieszczamy przyk³adowe fotografie konkursowe.
Wyniki konkursu: I miejsca: Ko³o AN w Wieruszowie, Hubert Dró¿d¿, Pawe³ Ficek
Zwyciêzcy i organizatorzy konkursu „Tranzyt Wenus”. (fot. A.Dymarek) Forum M³odych Dnia 15 czerwca na Wydziale Matematyczno Przyrodniczym AJD w Czêstochowie odby³o siê VIII Interdyscyplinarne Seminarium Studenckie „Forum M³odych Nauki”. Studenci i mi³o¶nicy astronomii kierowani przez dr. Bogdana Wszo³ka zaprezentowali kilka prac: Katarzyna Filipecka – Spektroskopia ramanowska SERS jako metoda detekcji
cz±steczek organicznych
Od lewej: S³awomir Kotlewski, Arkadiusz Ozimek, Katarzyna Filipecka, Bogdan Wszo³ek. (fot. B.Wszo³ek) Pokazy na mie¶cie W minionym roku przeprowadzono kilka pokazów teleskopowych nieba na Placu Biegañskiego w Czêstochowie. W organizacjê w³±czy³ siê Instytut Fizyki AJD oraz czêstochowscy mi³o¶nicy astronomii – g³ównie: Magdalena Biernacka, Artur Le¶niczek i Waldemar Zwierzchlejski. Zainteresowanie publiczno¶ci tymi pokazami by³o bardzo du¿e. Setki przechodniów mog³y zobaczyæ przez lunetê, np. Ksiê¿yc, po raz pierwszy w ¿yciu. Radioteleskopy z Psar Z czterech radioteleskopów (RT) uratowanych od zniszczenia w Psarach w 2010 roku (patrz np.: CKA2011 str. 87), dwa s± ju¿ w trakcie budowy. W Rzepienniku Biskupim na Podkarpaciu, w budowanym tam prywatnym obserwatorium astronomicznym im. ¶w. Jadwigi Królowej, zbudowano antenê oznaczan± RT-9, jako najnowocze¶niejsz± w Polsce. Jedna z anten, oznaczanych jako RT-13 (bo 13 metrowa ¶rednica czaszy), jest budowana w Czêstochowie. Staje siê tu symbolem nowoczesno¶ci i postêpu. Jest to trzeci co do wielko¶ci radioteleskop w Polsce. Budowie teleskopów pochodz±cych z Psar patronuje Astronomia Nova. Wiêcej informacji czytelnik znajdzie w artyku³ach na stronach 73 i 85 tego kalendarza.
RT-9 z Psar zbudowany na nowo w Rzepienniku Biskupim. Instrument zosta³ wykonany przez amerykañsk± firmê Scientific Atlanta w roku 1999. W 2010 zosta³ zdemontowany w Psarach przez Bogdana Wszo³ka i przez niego zbudowany na nowym miejscu w 2012. (fot. B.Wszo³ek)
RT-13 z Psar budowany w Czêstochowie. (fot. B.Wszo³ek) Konferencja w Niepo³omicach W dniach 19-21 wrze¶nia w Niepo³omicach odby³a siê V Miêdzynarodowa Konferencja „Astronomia XXI wieku i jej nauczanie”. Dr Bogdan Wszo³ek wyg³osi³ tam do nauczycieli dwa wyk³ady, traktuj±ce o czêstochowskich obserwacjach tranzytów Wenus oraz o dzia³alno¶ci za³o¿onego w Czêstochowie Stowarzyszenia Astronomia Nova. Konferencji towarzyszy³y warsztaty astronomiczne, seanse planetaryjne oraz wycieczka autokarowa do Obserwatorium Astronomicznego im. Tadeusza Banachiewicza na górze Lubomir, w gminie Wi¶niowa (niedaleko My¶lenic).
Obserwatorium astronomiczne na Lubomirze. (fot. B.Wszo³ek) W planetarium o Majach Dnia 7 listopada wyst±pi³a go¶cinnie dla czêstochowskich mi³o¶ników astronomii Pani Kinga Raczyñska, wyg³aszaj±c referat: „Czas Majów”. Rozwia³a m.in. w±tpliwo¶ci dotycz±ce przepowiadanego przez niektórych „koñca ¶wiata” w dniu 21 grudnia 2012. Streszczenie wyk³adu jest zamieszczone na str. 117 niniejszego kalendarza.
Pani Kinga Raczyñska, czêstochowska pasjonatka kultury Majów. (fot. B.Wszo³ek) Zaæmienie S³oñca Wieczorem 13 listopada w Planetarium Instytutu Fizyki AJD mgr Magdalena Biernacka zorganizowa³a transmisjê internetow± z obserwacji ca³kowitego zaæmienia S³oñca w Australii. Transmisjê obejrza³o kilkadziesi±t osób, w tym wielu uczniów czêstochowskich szkó³ ponadgimnazjalnych. Konferencja SpaceUp W dniach 24-25 listopada odby³a siê w Warszawie miêdzynarodowa Konferencja SpaceUp. Tematyka prezentacji skupiona by³a na mo¿liwo¶ciach udzia³u Polski w projektach ESA. Stowarzyszenie Astronomia Nova by³o reprezentowane na konferencji przez dr Agatê Ko³odziejczyk, która przedstawi³a mo¿liwo¶æ uruchomienia RT-9 w Rzepienniku Biskupim na potrzeby naziemnej stacji obs³ugi polskich sztucznych satelitów Ziemi. Spotkanie przed¶wi±teczne w planetarium 19 grudnia odby³o siê ostatnie w 2012 roku spotkanie ¶rodowe czêstochowskich mi³o¶ników astronomii. Przybyli na nie g³ównie „Metlerowcy” oraz cz³onkowie Astronomii Novej. Byli te¿ cz³onkowie studenckich sekcji astronomicznych oraz niezrzeszeni sympatycy astronomii. Kilkadziesi±t zebranych osób najpierw ogl±da³o w planetarium seans „Tajemnica Gwiazdy Betlejemskiej”, pó¼niej, przy choince, sk³ada³o sobie nawzajem ¿yczenia. Cz³owiek i Wszech¶wiat
Piknik pod czêstochowskim RT-13 21 grudnia, pod powsta³ym w Czêstochowie radioteleskopem, zebrali siê czêstochowscy mi³o¶nicy astronomii, oraz inne osoby wra¿liwe na sprawy dotycz±ce Kosmosu, by dokonaæ refleksji nad wynikaj±c± z kalendarza Majów dat± przej¶cia ludzko¶ci w now± „erê kosmiczn±”, nazywan± te¿ kolejnym „¶wiatem”. W mi³ej atmosferze, stworzonej przez Pana Marka Peliana - w³a¶ciciela radioteleskopu, zastanawiano siê nad tym co mo¿e oznaczaæ dla ludzko¶ci to przej¶cie w nowy cykl. Z naukowego punktu widzenia nie nale¿y spodziewaæ siê niczego nadzwyczajnego. Zdarzenie jest naturaln± konsekwencj± przyjêcia ustalonych zasad rachuby czasu. Przypomina znane wszystkim przej¶cie miêdzy starym a nowym rokiem. Skoro jednak ¶wiêtuje siê to przej¶cie, to tym bardziej warto by³o odnotowaæ moment przej¶cia (wg kalendarza Majów) od starego roku platoñskiego (trwaj±cego prawie 26 tysiêcy lat jednego cyklu precesyjnego Ziemi) do nowego. W tym kontek¶cie podnoszono te¿ problem „Ery Wodnika” i zastanawiano siê, czy nadchodzi ona równocze¶nie z przej¶ciem u Majów w nastêpny „¶wiat”. Udzielono wielu wywiadów mediom. Piknik trwa³ od godziny 12:12 a¿ do 21:12. Ca³y czas pali³o siê ognisko, z którego ciep³a chêtnie korzystano przy mro¼nej pogodzie. Ka¿dy móg³ te¿ pokrzepiæ siê gor±c± herbat±. Astronomiczny dy¿ur przy RT-13 sprawowa³ dr Bogdan Wszo³ek oraz kilkoro czêstochowskich cz³onków Astronomii Novej. Dy¿ur wspomagali te¿ cz³onkowie Ko³a Naukowego Studentów Astronomii UJ (Sebastian Kurowski, Dajana Olech i Bartosz ¦mierciak) oraz Mateusz Malenta – czêstochowianin, studiuj±cy astronomiê w Manchesterze.
|
||||||||||||||||||||||||||
| mapa strony | kontakt |
